Özel Öğrenme Güçlüğü
Çocuklarda özel öğrenme güçlüğü doğumla başlayan, beynin bazı fonksiyonlarındaki gelişimsel bir sorundur. Öğrenme ve algılamayla ilgili bu sorun hayat boyu devam eder. Ancak özel öğrenme güçlüğünü hastalık olarak ele almak doğru olmaz. Beyin fonksiyonlarındaki bu aksama farklılık ya da özel bir durum olarak kabul edilir. Bu sorun görme, işitme ya da zeka sorununa bağlı olmadığını bilmelidir. 0-6 yaş arasında da gözlemlenebilir. Ancak genellikle ilkokula başlanması ve okuma-yazma etkinliğinin başlaması ile tam tanı konur.
Özel öğrenme güçlüğü normal ya da normalden daha zeki çocukların yaşadığı bir sorundur. Bu sorun görme, işitme sorununa da bağlı değildir. Temel olarak konuşma ve dil gelişimi, dil kullanımı, okuma-yazma-anlama ve matematik gibi becerilerini etkileyen farklılık olduğu için eğitim hayatını olumsuz etkiler. Özel öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar akademik alanda beklenen performansı sergileyemezler. Akademik başarının olumsuz etkilenmesi sosyal ilişkilere ve benlik algısına da zarar verir.
Çocuklarda Özel Öğrenme güçlüğünün Belirtileri Nelerdir?
Okul Öncesi Dönem Belirtileri
1. Konuşma ve telaffuzun gecikmesi,
2. Eşyaların isimlerini hatırlamada güçlük,
3. Kavram gelişiminin zayıf olması (büyük-küçük, kalın-ince gibi kavramları anlayamaz, karıştırır)
4. Motor gelişimin yavaş olması
5. Bisiklet sürmek gibi koordinasyon gerektiren faaliyetlerde zorluk çekme,
6. Hecelerin yerini değiştirme,
7. Renkleri, sayıları öğrenmede güçlük,
8. Yaşına ve gelişim dönemine uygun kelime dağarcığına sahip olmama.
İlkokul Dönemi Belirtileri
1. Yazı yazarken kullandığı el tercihinin netleşmemiş olması,
2. Okumayı öğrenmede güçlük, yanlış ve yavaş okuma, okuduğuna anlamlandıramama (olaylar arasındaki ilişkileri anlayamama),
3. Okurken hece ya da satır atlama,
4. Yazı yazma geç öğrenme, yazı yazmak istememe,
5. Sıklıkla yazım yanlışı yapma, harfleri, sayıları karıştırma (6-9, m-n, b-d),
6. Dikkat ve konsantrasyon sorunu,
7. İşlemleri zihinden yapmak yerine parmak hesabı yapma,
8. Saati, takvimi, çarpım tablosunu öğrenmede güçlük,
9. Öyküleri anlatırken başını, ortasını, sonunu karıştırma.
Çocuklarda Özel Öğrenme Güçlüğü Çeşitleri Nelerdir?
1. Disleksi: Okuma alanında yaşanan özgül öğrenme güçlüğüdür. Okuma, okuduğunu anlama becerisinin, okuma hızı ve akıcılığının beklenen düzeyin altında kalmasıdır. Kelimeleri tersten okuma, okurken harfleri karıştırma, kelimeleri yanlış heceleme gibi durumlar gözlemlenebilir.
2. Disalkuli: Matematik alanında yaşanan özgül öğrenme güçlüğüdür. Çocuğun yaşı ve gelişim düzeyine bakıldığında matematik becerilerinin beklenen seviyenin altında kalmasıdır. Sayıları ve matematiksel sembolleri anlamakta güçlük çeker. Soyut kavramları algılamakta zorlanır.
3. Disgrafi: Yazılı anlatımda yaşanan özel öğrenme güçlüğüdür. Yazılı anlatım becerilerinin çocuğun yaşı ve gelişim düzeyine göre beklenen seviyeden düşük olmasıdır. Yazım yanlışları yapar, dil bilgisi kurallarına göre yazı yazmakta zorlanır. Anlamlı bir metin ortaya koymakta güçlük çeker. Akademik başarıyı ve mesleki yaşantıyı olumsuz etkiler.
Özel Öğrenme Güçlüğü Nasıl Tedavi Edilir?
Özel öğrenme bozuklukları ilaçla tedavi edilebilen rahatsızlıklar değildir. Ancak özel öğrenme bozukluğunun sebep olduğu akademik başarısızlık sosyal ilişkilerinin zarar görmesine sebep olabilir. Öğrenme bozukluğu konusunda verilen desteğe ek olarak bu konularda da destek almak gerekebilir. Kaygı bozukluğu, depresyon gibi sorunlar varsa o sorunlara yönelik ilaç tedavisi düzenlenir. Öğrenme güçlüğü çeşitlerine yönelik ilaç tedavisi yoktur. Yapılan müdahaleler ile zorluk çekilen alanlardaki becerilerin iyileştirilmesi sağlanır. Özel öğrenme güçlüğü tanısı konmuş çocuklar için eğitimler uygulanır. Çocukla beraber aileye de eğitim verilmelidir. Psiko-eğitsel bakımdan ele alınıp aile-okul işbirliği ile bu süreç desteklenmelidir. Okul programı takip edilmeli ve öğrenme kolaylığı için çalışma planı yapılmalıdır.
Özel Öğrenme Güçlüğü Olan Çocukların Aileleri Neler Yapmalıdır?
1. Aileler çocuğunun özel öğrenme güçlüğü sorununu kabullenmelidir. Beyindeki yapısal değişikliğin sebep olduğunu unutmamak, çocuğun okuldaki başarısızlığından onu suçlamamak yargılamamak gerekir.
2. Her çocuğun özel öğrenme zorluğu farklıdır. Çocuğun güçlü ve güçsüz yönlerini fark edip ona göre yaklaşmak gerekir.
3. Çocuğunuzun özel öğrenme güçlüğü hakkında bilgi almalı ve çevrenizi, çocuğunuzun okulunu, öğretmenlerini bilgilendirmelisiniz. Okul ve öğretmenlerle işbirliği yapmaya çalışmalısınız.
4. Çocuğunuzu öğrenme güçlüğünü psikoeğitimle destekleyin. Uzmanlardan yardım alın.
5. Çocuk akademik başarısızlığı ve kendini rahatlıkla ifade edememe sebebiyle çocukta kaçınma davranışı gelişebilir. Bu konuda da destek almak gerekebilir.
6. Çocuğun yapacağı işlerde desteklenmesi gerekir. Kendini sevmesi ve yargılamaması için yargılanmadığını ve değerli görüldüğünü hissedebilmesi gerekir.
7. Yapacağı basit işlerde onu yüreklendirerek zorlu işlere teşvik etmelisiniz.
8. İlk dönemlerde onunla ders çalışmamız gerekir ancak ödevleri onun yerine yapmamalısınız.
9. Eğitimle yaşanan öğrenmeleri evde etkinlikler yaparak pekiştirin. Özel öğrenme güçlüğü olan çocuklar, yaparak yaşayarak öğrenme tekniği ile daha rahat öğrenir.
10. Her gün, en az 10 dakika beraber sesli okuma pratiği yapın.
11. Kurallar konusunda kararlı olun. Bu dönemde tutarlı olunması durumunda disiplini öğrenebilir.
12. Özel öğrenme güçlüğü olan çocuklarda eğitsel tedaviye en az 6 ay devam etmek gerekir. İlerleme yavaş olduğu için bu dönemde sabırlı olmalısınız.